Krzysztof Szwagrzyk

---

Życiorys

W dniu 19 czerwca 1996 roku, w Instytucie Historycznym na Wydziale Nauk Historycznych i Pedagogicznych Uniwersytetu Wrocławskiego, Krzysztof Szwagrzyk obronił swoją dysertację na temat „Obraz konspiracyjnych organizacji niepodległościowych działających na Dolnym Śląsku w latach 1945–1956 w świetle akt sądowych byłego Wojskowego Sądu Rejonowego we Wrocławiu”. Uzyskał tym samym stopień naukowy doktora nauk humanistycznych w zakresie historii, w szczególności zajmując się historią najnowszą. Już w 2007 roku uzyskał habilitację na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Zielonogórskiego oraz stał się profesorem nadzwyczajnym w Dolnośląskiej Szkole Wyższej.

W swojej karierze akademickiej pełnił różnorodne role, w tym stanowisko naczelnika Oddziałowego Biura Edukacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej we Wrocławiu. Szwagrzyk był również pełnomocnikiem Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej ds. poszukiwań miejsc pochówku ofiar terroru komunistycznego. Od lipca 2016 roku zasiada na stanowisku zastępcy Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej oraz pełni obowiązki Dyrektora Biura Poszukiwań i Identyfikacji.

Od 2003 roku prowadzi poszukiwania zamordowanych w okresie stalinowskim. Jego wysiłki przyniosły owoce w roku 2016, kiedy na polu 81 A Cmentarza Osobowickiego we Wrocławiu odnaleziono szczątki kpt. Włodzimierza Pawłowskiego. Szwagrzyk z sukcesem kierował pracami ekshumacyjnymi w Kwaterze na Łączce na cmentarzu wojskowym na Powązkach w Warszawie, które miały miejsce w latach 2012-2017, oraz w innych lokalizacjach, takich jak Służewiec czy Cmentarz Bródnowski.

Pod jego kierownictwem zespół prowadził poszukiwania w wielu miejscach, w tym na Cmentarzu Osobowickim, w Dworzysku w powiecie nyskim oraz w takich miastach jak Białystok i Rzeszów. Działał także na Cmentarzu Garnizonowym w Gdańsku oraz na terenie byłego więzienia Toledo w Warszawie.

Obecnie ofiary z tamtych czasów są identyfikowane w ramach Konsorcjum GRID, składającego się z sześciu polskich uczelni medycznych, które to zgromadziły takie instytucje jak Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy.

Krzysztof Szwagrzyk ma również na swoim koncie uczestnictwo w Kapitule Honorowej Nagrody im. Danuty Siedzikówny „Inki”. Ponadto, 4 sierpnia 2016 roku został powołany do Kapituły Orderu Odrodzenia Polski, a 7 sierpnia 2021 roku na kolejną kadencję.

Publikacje

Oto lista publikacji Krzysztofa Szwagrzyka, które poświęcone są historii Dolnego Śląska oraz okresowi PRL, w tym tematyce kryminalnej, politycznej i społecznej:

• Listy do Bieruta. Prośby o ułaskawienie z lat 1946–1956, Wrocław 1995,
• Golgota wrocławska 1945–1956, Wrocław 1996,
• Winni? Niewinni? Dolnośląskie podziemie niepodległościowe (1945–1956) w świetle dokumentów sądowych, Wrocław 1999,
• Jaworzno. Historia więzienia dla młodocianych więźniów politycznych 1951–1955, Warszawa-Wrocław 1999,
• Zbrodnie w majestacie prawa, Warszawa 2000,
• Straceni na Dolnym Śląsku 1945–1956, Wrocław-Rzeszów 2002,
• Skazani na karę śmierci przez Wojskowy Sąd Rejonowy we Wrocławiu (1946–1955) (redakcja), Wrocław 2002,
• Prawnicy czasu bezprawia. Sędziowie i prokuratorzy wojskowi w Polsce 1944–1956, Kraków-Wrocław 2005,
• Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza, Tom I, 1944–1956 (red. naukowa), Warszawa 2005,
• Twarze wrocławskiej bezpieki. Obsada stanowisk kierowniczych Urzędu Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa we Wrocławiu 1945–1990 (współredaktorzy: Tomasz Balbus, Paweł Piotrowski), Wrocław 2006,
• Jaroszów. Ośrodek Pracy Więźniów – Więzienie (1950–1965), Wrocław 2006,
• Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza, Tom III, 1975–1990 (red. naukowa), Warszawa 2008,
• Kryptonim „mordercy” (sprawa ppor. Mieczysława Bujaka): studium prowokacji i terroru, Wrocław 2009,
• Twarze dolnośląskiej bezpieki: obsada kierowniczych stanowisk Urzędu Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa na Dolnym Śląsku 1945–1990. Informator personalny (współredaktorzy: Paweł Piotrowski, Wojciech Trębacz), Wrocław 2010,
• Urząd Bezpieczeństwa na Dolnym Śląsku 1944–1956. Z badań nad organizacją i działalnością aparatu bezpieczeństwa (współredaktor: Robert Klementowski), Wrocław 2012,
• Więzienia i obozy na Dolnym Śląsku (1945–1956). Przewodnik, Wrocław 2013.

Filmografia

W 2007 roku Krzysztof Szwagrzyk pełnił rolę konsultanta historycznego przy produkcji filmów dokumentalnych „Epitafium 169” oraz „Oskarżenie”.

Na podstawie scenariusza, który napisał wspólnie z Piotrem Kokocińskim w 1996 roku, zatytułowanego „Golgota wrocławska 1945–1956”, zrealizowano w 2008 roku spektakl telewizyjny „Golgota Wrocławska”.

Dodatkowo, był autorem krótkometrażowego filmu dokumentalnego pt. „Najwyższa niesprawiedliwość” z 2006 roku, który dotyczył uwięzienia franciszkanina, o. Andrzeja Deptucha.

Warto także wspomnieć, że Szwagrzyk wystąpił w filmach dokumentalnych takich jak „Kwatera Ł” (2013) oraz „Dzieci Kwatery „Ł”” (2014), które poruszają istotne tematy związane z pracami ekshumacyjnymi w tzw. Kwaterze na Łączce.

Odznaczenia, wyróżnienia i nagrody

W dniu 8 października 2007 Krzysztof Szwagrzyk otrzymał odznaczenie Złotego Krzyża Zasługi, przyznane przez prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego jako uznanie za wzorową i sumienną pracę zawodową.

Otrzymał również nagrodę za oryginalny polski tekst dramatyczny na Krajowym Festiwalu Teatru Polskiego Radia i Teatru TV „Dwa Teatry” w 2009 roku za swój scenariusz do spektaklu pt. Golgota Wrocławska.

W styczniu 2010 roku, Krzysztof Szwagrzyk został wyróżniony przez Klub Jagielloński im. Św. Kazimierza, za szczególne osiągnięcia w dziedzinie historii najnowszej w ostatnich dwóch dekadach.

We wrześniu 2012 roku został laureatem „Nagrody im. Jerzego Ślaskiego”. Kolejnym istotnym momentem w jego karierze miała miejsce we wrześniu 2013 roku, kiedy to otrzymał nagrodę „Źródło” podczas V Festiwalu Filmów Dokumentalnych „Niepokorni Niezłomni Wyklęci” w Gdyni, w uznaniu za pracę inspirującą twórców filmów dokumentalnych.

W grudniu 2013 roku, Krzysztof Szwagrzyk był uhonorowany Nagrodą im. Lecha Kaczyńskiego oraz Nagrodą Człowiek Wolności przyznaną przez tygodnik „W Sieci”. Dodatkowo, w tym samym miesiącu, tygodnik „Gazeta Polska” nadał mu tytuł „Człowieka Roku 2013”.

W 2014 roku, jego wkład został doceniony Nagrodą „Wacław Jędrzejewicz History Medal” przyznaną przez Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce.

Postanowieniem prezydenta Andrzeja Dudy z 6 listopada 2015 roku, Krzysztof Szwagrzyk został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski za wyjątkowe osiągnięcia w dokumentowaniu prawdy o najnowszej historii Polski.

29 września 2016 roku Sejmik Województwa Dolnośląskiego nadał mu tytuł Honorowego Obywatela Dolnego Śląska Civi Honorario. Następnie, 28 lutego 2017 roku, odebrał tytuł „Człowieka Roku 2016 Tygodnika Solidarność”.

W 2018 roku, Krzysztof Szwagrzyk został wyróżniony Medalem Stulecia Odzyskanej Niepodległości, a 25 lutego 2019 roku otrzymał Nagrodę Klubów „Gazety Polskiej” za osiągnięcia w roku 2018.

Najbardziej ostatnim wyróżnieniem waszego bohatera jest złoty Medal „Zasłużony dla Nauki Polskiej Sapientia et Veritas”, przyznany mu 21 listopada 2023 roku.

---

Oceń: Krzysztof Szwagrzyk

---