Góra Krzyżowa, znana również pod wieloma innymi nazwami takimi jak Kromole, Kromoła, Boża Męka czy Krzyżna Góra, to imponujące wzniesienie o wysokości 358 metrów nad poziomem morza. Znajduje się ono w malowniczej okolicy południowo-zachodniej Polski, w rejonie Przedgórza Sudeckiego, na Wzgórzach Strzegomskich.
Dodając do tego, Góra Krzyżowa jest częścią Korony Sudetów Polskich, co świadczy o jej znaczeniu wśród lokalnych atrakcji turystycznych. Wzniesienie to jest położone na północny zachód od Strzegomia, w obrębie Obszaru Chronionego Krajobrazu. Stanowi ono najbardziej wysunięty ku górze punkt w południowej części Wzgórz Strzegomskich, będąc najwyższym szczytem całego pasma, które nosi miano Grzbietu Południowego.
Topografia
Wzniesienie, o którym mowa, wyróżnia się stromymi zboczami oraz kopulastym wierzchołkiem, na którym osadzone są skałki. Jest to efekt granitowej intruzji, która ma miejsce w obrębie paleozoicznych granodiorytów. Na szczycie tej góry stworzono kamienną platformę widokową, do której prowadzą schodki. W centralnym punkcie platformy znajduje się krzyż, który przeszedł kilka odnawiających i restauracyjnych zabiegów; to on nadał górze swoją nazwę.
Wierzchołek oraz górne partie zboczy porastają las mieszany, podczas gdy na niższych partiach dominują pola uprawne. Warto również zwrócić uwagę na lokalizację Strzegomia, który znajduje się u południowo-wschodnich podnóża tego wzniesienia. Na samym jego stoku można zauważyć pseudogotycki zbiornik wodny, obecnie pełniący funkcję przepompowni, który stylizowany jest na wieżę obronną, co dodaje mu uroku i historycznego charakteru.
Historia
W okolicy góry, 4 czerwca 1745 roku, miało miejsce znaczące wydarzenie historyczne – bitwa pod Dobromierzem, będąca częścią wojen śląskich. Na szczycie wznosił się drewniany krzyż, który był tam obecny już w XVII wieku. Po raz pierwszy został odnotowany w dokumentach dnia 9 listopada 1800 roku, kiedy to jego zniszczenie spowodowane zostało przez burzę. W 1840 roku emerytowany inspektor skarbowy, Gebhardt, zainicjował zbiórkę funduszy na nowy krzyż żelazny, który został ustawiony na szczycie góry w czerwcu 1845 roku, w setną rocznicę bitwy pod Dobromierzem.
Niestety, zaledwie sześć miesięcy później, w nocy z 17 na 18 grudnia 1845 roku, ten nowy krzyż został zrzucony z góry i uległ zniszczeniu. 18 października 1850 roku odsłonięto kolejny żelazny krzyż, który został zdobiony pozłacaną figurą Jezusa Chrystusa, wykonaną z cynku. Figury tej przetrwały na krzyżu aż do roku 1945, kiedy to została ona uszkodzona w wyniku piekielnej strzelaniny prowadzonej przez żołnierzy sowieckich, która znana jest szczególnie z okolicznych relacji. W tym czasie doszło także do tragicznego wydarzenia, kiedy ks. Leopold Klehr został rozstrzelany w pobliżu krzyża.
W 1969 roku, górna część figury Jezusa Chrystusa została odnaleziona oraz przechowywana w ukryciu przez ponad 20 lat. Dnia 12 marca 1997 roku, figura została zawieszona na specjalnie przygotowanym do tego miejscu, na górnej części krzyża w transepcie kościoła św. Piotra i Pawła. 14 września 1995 roku, na starym żelaznym krzyżu z 1850 roku, umieszczono nową figurę Jezusa Chrystusa wykonaną z białego tworzywa sztucznego. Jej poświęcenia dokonał ksiądz dziekan Stanisław Siwiec, jednak figura ta szybko stała się obiektem zniszczenia i została usunięta.
W latach 2007–2009 przeprowadzono renowację krzyża, a także umieszczono tablice pamiątkowe, upamiętniające m.in. papieża Jana Pawła II oraz pierwszego biskupa diecezji świdnickiej, Ignacego Deca. W dniu 3 kwietnia 2009 roku, podczas uroczystości z udziałem biskupa Ignacego Deca, poświęcono i zawieszono nową, brązową figurę Jezusa Chrystusa, której górna część wzorowana była na tej z 1850 roku, również zawieszonej w transepcie bazyliki strzegomskiej.
W czasach, gdy w Strzegomiu funkcjonowała jednostka wojskowa, strome zbocza Góry Krzyżowej były wykorzystywane do ćwiczeń wojskowych. Żołnierze nazywali ją: Krzyżową Górą, Górą Płaczu lub Krwawą Górą, co dobitnie podkreśla tragizm i bolesną historię tego miejsca.
Przypisy
- Dariusz Orda: OBSZARY CHRONIONEGO KRAJOBRAZU. Nadleśnictwo Jawor, 24.02.2014 r. [dostęp 19.04.2015 r.]
- Strzegomska Kalwaria – Sanktuarium pod gołym niebem. Internetowy Serwis Miasta i Gminy Strzegom, 15.01.2015 r. [dostęp 19.04.2015 r.]
- Małgorzata Moczulska: Strzegom: Pięknieje Góra Krzyżowa. Gazeta Wrocławska, 28.10.2009 r. [dostęp 19.04.2015 r.]
- Mirosław Jarosz. Strzegomskie krzyże. „Gość Niedzielny”, 26.04.2009 r.
- Edmund Szczepański - "Historia Krzyża żelaznego ze Strzegomia", numer 13 (239)/98 "Niedzieli Legnickiej".
- Księstwo Świdnicko-Jaworskie. Jelenia Góra: Plan, 2011 r. ISBN 978-83-62917-14-3.
- Szlak Martyrologii. Internetowy Serwis Miasta i Gminy Strzegom. [dostęp 19.04.2015 r.]
- ZAŁĄCZNIK DO REGULAMINU ODZNAKI TURYSTYCZNEJ ZDOBYWCY KORONY SUDETÓW POLSKICH. PTTK Oddział Ziemi Wałbrzyskiej, 01.06.1999 r. [dostęp 19.04.2015 r.]
- Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (red.). T. 19: Wzgórza Strzegomskie. Wrocław: Wydawnictwo I–BiS, 2004 r. s. 135-139. ISBN 83-85773-70-3.
Pozostałe obiekty w kategorii "Inne obiekty":
Grabina (Strzegom) | Izba Tradycji Ziemi Strzegomskiej w Strzegomiu | Ratusz w Strzegomiu | Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Żeromskiego w StrzegomiuOceń: Góra Krzyżowa (Wzgórza Strzegomskie)